Sargadelos, miña vella amiga, miña nai de barro e azul cobalto.

Non sei por onde comezar. Pode que porque doe demasiado escribir estas liñas, como doe mirar para e saber que che están apagando os fornos. Cada nova que chega é coma un golpe seco na mesa: peche inminente, sancións, silencio, incerteza. A túa voz, que falaba en louza e deseño, agora semella abafada por papeis, intereses e cobizas. E aquí estou, diante túa, querendo berrar para que non desaparezas, para que non nos rouben tamén isto.

Ti naciches en tempos convulsos, cando Galicia aínda soñaba con ser outra cousa. En 1806, no corazón de Cervo, Antonio Raimundo Ibáñez —ese Marqués de Sargadelos tan noso— fixo de un milagre industrial. Nun recuncho perdido do norte, entre cerros e ríos, construíu algo que ningún galego da época podía imaxinar: unha fábrica de cerámica moderna, capaz de competir co mellor de Europa, feita co barro da terra, o lume dos nosos bosques e a intelixencia do pobo.

Fuches a primeira siderurxia moderna de España. A primeira fábrica de louza galega. Pero eras moito máis que iso. Eras unha embaixada de Galicia, unha promesa de que podiamos facer cousas grandes sen renunciar a ser quen somos. As túas pezas, co branco puro e o azul intenso que xa son sinatura de identidade, levaban o espírito do país alá onde chegasen.

Pasaches moito, Sargadelos. Tras o asasinato do Marqués en 1809, acusado de afrancesado, viñeron tempos escuros. Mais resistiches, e producías máis de 20.000 pezas ao ano cando a maioría aínda araban con bois. Ata que en 1875 chegou o derrube: intereses, desleixo, e pechaches en 1878. Pensamos que eras xa só unha lembranza.

Pero resucitaches, coma as lendas. Nos anos cincuenta, Isaac Díaz Pardo —fillo de represaliados, pintor, pensador, galeguista ata os ósos— refundou en Sada "Cerámicas do Castro", e máis tarde, contigo de novo en Cervo, devolveuche a vida. Ao seu carón, Luis Seoane, exiliado en Bos Aires, trouxo ideas e memoria. Xuntos fixeron de algo máis: un proxecto cultural, político, social. Sargadelos volveu falar galego, e fíxoo con arte.

Cada peza túa foi entón un manifesto. Cada prato, cada pendente, cada figura: un poema de barro. Representaches a historia, os símbolos, a muller galega, a terra, a loita. Entraches nas casas humildes e nos salóns de museo. E nunca deixaches de ser nosa.

E agora, nun 2025 cheo de ruído e miseria, dise que vas pechar. Non por falta de valor, nin de creatividade, nin sequera de vendas. Senón por unha sanción de 5.000 euros —ridícula fronte ao que representas— e pola vontade do teu actual propietario, Segismundo García, que prefire destruír antes que dialogar. Trinta e seis infraccións, din. Pero quen as cometeu? Os traballadores, que aguantaron todo por lealdade a ti? Ou quen manexa os teus destinos dende un despacho frío?

Cando souben que os operarios se xuntaban na fábrica, desorientados, sen saber se entrar ou despedirse, sentin vergoña. De nós, do país, dos que calan. Porque o teu peche non é unha cuestión empresarial: é unha ferida aberta na alma de Galicia.

E por iso, Sargadelos, hoxe escríboche con rabia e con amor. Ti non es só unha fábrica. Es un faro. Es memoria. Es resistencia. Es beleza feita forma. Non mereces este final. Nin ti, nin os que traballan con go, nin os que te levan pendurada ao peito como quen leva unha cruz, nin os que che renderon homenaxe durante décadas coa súa obra, nin os milleiros que medramos vendo as túas pezas nos pratos da avoa, nas cuncas do almorzo, nos colgantes que se herdaban.

Pídoche perdón. Porque se te deixamos morrer, non será culpa túa. Será nosa. Dun país que deixa esmorecer a súa cultura por inacción ou cobiza. E un país así, dígocho como o sinto, non merece nin a túa louza nin a túa luz. Mais tamén che digo: non estás soa. Aínda quedamos os que cremos. Os que gritamos. Os que che gardamos sitio no corazón e na loita. Porque, mentres quede un anaco de barro azul, haberá esperanza.

Con toda a miña alma,

Un fillo teu